Recenzje

„Umarłam dla ciebie. Nareszcie” to poezja konfesyjna, do czytania w ciszy, do analizowania i mierzenia się z demonami tak cudzymi, jak i własnymi. Każdy wiersz z tego tomu jest jak kolejna drzazga wbijana w ciało, a raczej w duszę – lecz czy po ich wyjęciu (przeczytaniu i refleksji) poczujemy ulgę? To wiersze-wyznania – kobiecy podmiot zwierza się ze spraw jej najbliższych. Głęboko wchodzimy w intymność kobiecą, często docieramy w miejsca, w których wcale nie chcielibyśmy się znaleźć. Renata Diaków nie zadowala się wyłącznie opowiedzeniem pewnego zjawiska, sytuacji czy wrażenia – ona drąży poszczególne kwestie, bada je pod różnymi kątami i pokazuje z często zaskakującej perspektywy. To właściwie rozważania o rzeczach podstawowych, a jednak najczęściej pomijanych w naszych refleksjach. Już pierwsze wiersze z tego zbioru pokazują, że poetka jest niezwykle wrażliwa na słowo – starannie dobiera określenia, z pasją nie tylko opisuje ludzi, emocje i relacje między nimi, ale także ich odbicia w języku. To świadoma i odpowiedzialna autorka, doskonale wie, że każdy wyraz ma własny ciężar. Dlatego należy z równie wielką uwagę pochylić się nie tylko nad tym co, ale i jak mówi do nas podmiot. Z jednej strony komunikaty wysyłane przez podmiot są czytelne – albo mówi wprost o swoich odczuciach, albo posiłkuje się metaforą, która nie sprawi czytelnikowi żadnego kłopotu. Te środki odnoszą się bowiem do naszej codzienności, do wiedzy na podstawowym poziomie. Podmiot – kobieta zraniona, nieszczęśliwa, sfrustrowana – dzieli się swoją bolesną historią. Przywołuje sytuacje zwyczajne, jak krojenie chleba. To wszystko rozumiane wprost opowie nam o konkretnych zdarzeniach, relacjach, postawach. Jednak każda opowieść ma swoje drugie dno. Oczywiście w jakiś sposób możemy dostrzec uczucia podmiotu i bohaterów wierszy już na tym pierwszym (dosłownym) stopniu interpretacji, jednak ta najbardziej emocjonalna warstwa została nieco zamaskowana (i tym samym wyeksponowana) przez wprowadzenie metafor czy porównań. Podoba mi się, że w „Umarłam…” właściwie wszystko możemy odczytać na kilku poziomach (m.in. czarne perły – są biżuterią oraz symbolem, a szalik znakomicie pokazuje różnice we wzajemnym rozumieniu swoich potrzeb). Fascynująca, wielowymiarowa poezja! W „Umarłam…” konfrontujemy się z samym… życiem. Diaków skupia się na tych ciemniejszych stronach – pokazuje niespełnienie, strach, niezaspokojone potrzeby, niezrealizowane cele, wreszcie nieszczęśliwą miłość, frustracje, przemoc domowa i cierpienie. Jednym z kluczowych zagadnień jest tu zniewolenie. Podmiot wielokrotnie, w rozmaitych metaforach, podnosi temat różnie rozumianej wolności czy raczej jej utraty. Przede wszystkim zwraca uwagę na uwikłanie się oraz niemożność wydostania z toksycznej relacji, z własnych lęków, niedowierzań, wyrzutów. Wszystkie tematy w „Umarłam…” mają wspólny mianownik – związek partnerów. Czy mówi o zamknięciu w klatce, czy o braku porozumienia, czy choćby o wypalaniu się uczucia (trwanie bez bycia) i cienkiej granicy między miłością a nienawiścią, wiarą a strachem, nadzieją a paraliżującym zwątpieniem. Wydaje się, że to właśnie nieszczęśliwie ulokowane uczucie ma swoje źródło w życiowych trudach, niepowodzeniach i niespełnieniach. A to prowadzi do destrukcji rodzinnego uniwersum (gdy w kobiecie umiera kobieta). Podmiot Diaków ma sprecyzowane marzenia – spokojne życie, głęboka więź z rodziną, spędzanie czasu z najbliższymi, samorealizacja. Najważniejsza jednak jest prawda. A ta bywa okrutnie bolesna. W tle intymnych zwierzeń autorka umieszcza wiele ważnych spraw, niezwykle aktualnych, jak np. pogoń za pieniędzmi, kreowanie fałszywych wizerunków, wykorzystywanie innych. Bohaterka wierszy z „Umarłam…” jest silna, być może dlatego, że spogląda na swoje piekło już z bezpiecznego dystansu. To pozwala jej wyrzucić z siebie wszystkie te gromadzone przez lata złogi. Jej wyznania są także cichym apelem o uważne przyjrzenie się drugiemu człowiekowi, a szczególnie – samemu sobie. O oswojeniu czających się w kącie cieni i odnalezienie w sobie odwagi, by stawić im czoła. Wierszom towarzyszą fotografie Dominiki Diaków. Czarno-białe zdjęcia, pełne niepokoju, tajemnicy, niejednoznaczne – idealnie wpisują się w klimat liryków. Fotografie: Dominika Diaków Wydawnictwo: FONT (Fundacja Otwartych Na Twórczość) Opublikowano 27th January 2020, autor: kinga